23.10.2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla yürürlüğe giren 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da (“Kanun”) birtakım önemli düzenlemeler yapılmış; 07.07.2022 tarihli ve 31889 sayılı Resmi Gazete’de ise yapılan bu kapsamlı düzenlemelere ilişkin olarak Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu”) yürürlüğe girmiştir.

Değişiklik Kanunu, özellikle sektördeki büyük oyuncular için ciddi finansal ve operasyonel değişikliklere neden olacak ve e-ticaretin kurallarını yeniden şekillendirecektir.

Bu yazımızda yapılan düzenlemelere ilişkin önemli değişiklikler başlıklar halinde aşağıdaki şekilde incelenmiştir:

  1. E-Ticaret Sektöründeki Aktörlere İlişkin Yeni Tanımlamalar Getirilmiştir.

Yapılan değişiklik ve düzenlemeler ile birlikte Kanun’a, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret ortamı, elektronik ticaret pazar yeri, elektronik ticaret bilgi sistemi, net işlem hacmi ve ekonomik bütünlük olmak üzere yeni kavramlar getirilmiştir:

  • Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı, (“ETAHS”) Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcısını,
  • Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı (“ETHS”), elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcıyı,
  • Elektronik Ticaret Ortamı, elektronik ticaret faaliyetinde bulunulan internet sitesi, mobil site veya mobil uygulama gibi platformları,
  • Elektronik Ticaret Pazar Yeri, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının aracılık hizmetlerini sunduğu elektronik ticaret ortamını,
  • Net İşlem Hacmi, iptal ve iadeler hariç olmak üzere, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı için aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerleri, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı için ise elektronik ticaret pazar yeri niteliğini haiz olmayan kendine ait elektronik ticaret ortamları üzerinden belirli bir dönemde yapılan sözleşme ve verilen siparişler için düzenlenmesi gereken nihai fatura veya fatura yerine geçen belge değerleri toplamını,
  • Ekonomik Bütünlük, bir kişinin, bir ticaret şirketinin doğrudan veya dolaylı olarak paylarının en az yüzde yirmi beşine ya da oy haklarının çoğunluğuna veya onu yönetebilecek kararları alabilecek payına sahip olmasını, şirket sözleşmesi uyarınca yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyeyi seçme hakkını haiz olmasını, kendi oy haklarının yanında bir sözleşmeye dayanarak tek başına veya diğer pay sahipleriyle birlikte oy haklarının çoğunluğunu oluşturmasını, bir ticaret şirketini sözleşmeye bağlı olarak hâkimiyeti altında bulundurmasını veya bu hâllere bağlı olarak bu kişiyle bağlantılı tüm ticaret şirketleri ve bu kişiye ait işletmeler arasındaki ilişkiyi ya da pay sahibi olup olmadıklarına bakılmaksızın birden fazla ticaret şirketinin aynı kişi veya kişiler tarafından yönetilmesini,
  • Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS), elektronik ticaret hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların kayıt altına alınması, elektronik ticaret verilerinin toplanması, bu verilerin işlenerek istatistiki bilgilerin üretilmesi amacıyla Bakanlık tarafından oluşturulan ve bu Kanun kapsamında kayıt ve bildirim yapılabilmesine imkân sağlayan bilgi sistemini,

ifade edecektir.

  1. ETAHS veya ETHS Olarak Kabul Edilmeyecek Sektörler Belirtilmiştir.

Yapılan düzenlemeler ile seyahat acenteliği, sivil havacılık, bireysel emeklilik, bankacılık, sigortacılık, finansal kiralama ve finansman, sermaye piyasası, ödeme hizmetleri, elektronik haberleşme ve bahis ve şans oyunları alanlarında faaliyet gösterenler, Kanun kapsamında ETHS veya ETAHS olarak kabul edilmeyecektir.

Ancak şu hususu belirtmekte fayda görmekteyiz ki; yukarıda yer alan sektörde faaliyet gösteren şirketler Kanun’a tabi olmaya devam edecektir; sadece ETAHS veya ETHS olarak kabul edilen hizmet sağlayıcılara getirilen yükümlülüklerden muaf tutulmuştur.

  1. Elektronik Ticaret Lisansı Alma Zorunluluğu Getirilmiştir.

Kanun’a getirilen yeni bir düzenleme de, elektronik ticaret lisansı alma yükümlülüğüdür. Bu kapsamda; bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk Lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS’nin faaliyetine devam edebilmesi için Ticaret Bakanlığı’ndan lisans almak ve lisansını yenilemek zorunda olacaktır.

ETAHS’nin bir takvim yılında gerçekleşen net işlem hacminin;

  • On milyar Türk Lirası ile yirmi milyar Türk Lirası arasında olması hâlinde on milyar Türk Lirasını aşan kısmının on binde üçü,
  • Yirmi milyar Türk Lirası ile otuz milyar Türk Lirası arasında olması hâlinde yukarıdaki tutara ilave olarak, yirmi milyar Türk Lirasını aşan kısmının binde beşi,
  • Otuz milyar Türk Lirası ile kırk milyar Türk Lirası arasında olması hâlinde yukarıdaki tutarlara ilave olarak, otuz milyar Türk Lirasını aşan kısmının yüzde biri,
  • Kırk milyar Türk Lirası ile elli milyar Türk Lirası arasında olması hâlinde yukarıdaki tutarlara ilave olarak, kırk milyar Türk Lirasını aşan kısmının yüzde beşi,
  • Elli milyar Türk Lirası ile elli beş milyar Türk Lirası arasında olması hâlinde yukarıdaki tutarlara ilave olarak, elli milyar Türk Lirasını aşan kısmının yüzde onu,
  • Elli beş milyar Türk Lirası ile altmış milyar Türk Lirası arasında olması hâlinde yukarıdaki tutarlara ilave olarak, elli beş milyar Türk Lirasını aşan kısmının yüzde on beşi,
  • Altmış milyar Türk Lirası ile altmış beş milyar Türk Lirası arasında olması hâlinde yukarıdaki tutarlara ilave olarak, altmış milyar Türk Lirasını aşan kısmının yüzde yirmisi,
  • Altmış beş milyar Türk Lirasının üzerinde olması hâlinde yukarıdaki tutarlara ilave olarak, altmış beş milyar Türk Lirasını aşan kısmının yüzde yirmi beşi,

oranında lisans ücreti ödenmesi düzenlenmiştir.

  1. Hukuka Aykırı İçeriklere İlişkin Yükümlülükler Hakkında Düzenlemeler Yapılmıştır.

Aracı hizmet sağlayıcıların, hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı hususlardan sorumluluğunun bulunmadığına ilişkin mevcut hüküm muhafaza edilmişse de; değişiklikle beraber diğer kanunlarda aracı hizmet sağlayıcının hukuka aykırı içeriklerinden sorumluluğunun bulunduğuna dair hallerin saklı olduğu düzenlenmiştir.

Kanun değişikliği ile beraber ETAHS’lerin, ETHS’ler tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan herhangi bir yolla haberdar olması halinde, bu içeriği gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirmesi; hak sahibinin, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair bilgi ve belgeye dayanan şikayeti üzerine şikayete konu ürünü yayımdan kaldırması ve durumu ETHS’ye ve hak sahibine bildirmesi gerekmektedir.

  1. Kişisel Verilerin Korunmasına İlişkin Hüküm Yürürlükten Kaldırılmıştır.

Kanun’un ETAHS ve ETHS’lerin kişisel verilerin korunmasına ilişkin sorumluklarını düzenleyen 10. maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. Değişiklik Kanunu’nun gerekçesinde Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun, ETAHS ve ETHS’leri kapsaması ve kişisel verilerin işlenmesi konusunda daha kapsamlı ve ayrıntılı hükümler içermesi sebebiyle Kanun’dan çıkarıldığı belirtilmiştir.

  1. Cezai Hükümlere İlişkin Düzenlemelerde Değişiklik Yapılmıştır.

Yapılan değişiklikle beraber Kanun’un 12. maddesinde, Kanun’a aykırılık halleri için öngörülmüş bazı idari para cezaları, fiilin ağırlığı, orantılılık, ölçülülük ve caydırıcılık ilkeleri gözetilerek yeniden düzenlenmiş ve bazı hususlarda yeni yaptırımlar belirlenmiştir. Örnek verilmesi gerekirse;

  • ETAHS’nin, ETHS tarafından sunulan hukuka aykırı içerikten haberdar olup da gecikmeksizin yayımdan kaldırmaması ve bu durumu ilgili kuruluşlara haber vermemesi halinde on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına kadar,
  • Haksız ticari faaliyette bulunan ETAHS’ye, haksız ticari faaliyette bulunduğu her bir ETHS için on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına kadar,
  • ETAHS’nin aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunmayacağı veya bu malların satışına aracılık edemeyeceğine ilişkin yükümlülüğüne aykırı davranması halinde aykırılığın gerçekleştiği tarihten bir önceki takvim yılına ait net satış tutarının yüzde beşi oranında,

idari para cezası verileceği düzenlenmiştir.

  1. Haksız Ticari Uygulamalara İlişkin Kapsamlı Düzenlemeler Yapılmıştır.

Elektronik ticarette haksız ticari uygulamaların belirlenmesi ve bunların önlenmesi amacıyla Değişiklik Kanunu ile yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamayacağı; ETAHS’nin, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu düzenlenmiştir. Örnek verilmesi gerekirse;

  • Mal veya hizmet satışı karşılığında ETHS’ye yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin ETAHS’nin tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde eksiksiz yapılmaması,
  • ETAHS tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dahil olmak üzere, ETHS’nin kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması,
  • Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde ETHS’den bedel alınması,

haksız ticari uygulamalar olarak kabul edilecektir.

  1. ETAHS’lere Ek Yükümlülükler Getirilmiştir.

Değişiklik Kanunu ile beraber ETAHS’lere ek yükümlülükler getirilmiş; net işlem hacmine bakılmaksızın bütün ETAHS’lerin uyması gereken yükümlülükler ile belirtilen net işlem hacimlerinin aşılması halinde öngörülen yükümlülükler birbirinden ayrılmıştır. Bu kapsamda;

Net işlem hacmine bakılmaksızın ETAHS’ler, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamayacak veya bu malların satışına aracılık edemeyecektir. Bu malların, farklı elektronik ticaret ortamında satışa sunulması halinde ise bu ortamlar arasında erişim imkanı sunulamayacak ve tanıtım yapılamayacaktır.

8.1. Bir Takvim Yılındaki Net İşlem Hacmi On Milyar Türk Lirasının Üzerinde Olan ETAHS’ler İçin Öngörülen Ek Yükümlülükler

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk Lirasının üzerinde olan ETAHS’ler ek olarak;

  • ETHS’den ve alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanacak ve aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerleri veya diğer elektronik ticaret ortamlarında ETHS’lerle rekabet ederken kullanamayacaktır.
  • ETHS’nin satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkan sunacaktır.
  • Net işlem hacmine dahil edilen elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere, kendine ait elektronik ticaret ortamları arasında erişim imkanı sunamayacak ve bu ortamlarda birbirinin tanıtımını yapamayacaktır.
  • Şirket ortaklarının yüzde beş ve katlarına ulaşan pay devir veya edinimlerini, bu oranlara ulaşılmasını sağlayan devrin veya edinimin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde; bunun yanında şirket kurulması, kurulmuş şirketin paylarını devralması veya bu payları devretmesi halinde; kuruluşta kuruluşun ticaret siciline tescilinden, devirde ise devrin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde bu işlemleri Bakanlığa bildirecektir.
  • Faaliyetlerini, yönetim ve organizasyon yapısını, mevcut pay sahipleri ve bunların pay oranları ile iştirakleri ve iştirakleri nezdindeki pay oranlarını, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişi bilgilerini, finansal tablolarını içerecek şekilde finansal durumunu ve Kanun’da belirtilen yükümlülüklere uyumuna ilişkin bağımsız denetim kuruluşunca hazırlanan raporu Bakanlığa gönderecektir. Bunun yanında ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili mevzuata aykırı hususların tespitine yönelik işlemleri ve bunun neticesinde tespit edilen aykırılıkları içeren raporu da Bakanlığa gönderecektir.

8.2. Bir Takvim Yılındaki Net İşlem Hacmi Otuz Milyar Türk Lirasının ve İptal ve İadeler Hariç İşlem Sayısı Yüz Bin Adedin Üzerinde Olan ETAHS’ler için Öngörülen Ek Yükümlülükler

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi otuz milyar Türk Lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS’lar yukarıdaki yükümlülüklere ek olarak;

  • Net işlem hacminin aynı takvim yılına ilişkin on iki aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranı uygulanmış tutarının otuz milyar Türk Liralık kısmı için bu tutarın yüzde ikisine, otuz milyar Türk Lirasının üzerindeki kısmı için ise bu tutarın binde üçüne kadar reklam harcamasını ve promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânları izleyen takvim yılında yapabilecektir. Bu düzenlemelerle, ETAHS’lerin aşırı reklam, maliyet altı satış ve çapraz sübvansiyon benzeri uygulamalarla piyasadaki rakiplerini dışlayıcı faaliyetlerde bulunarak sektördeki konumunu güçlendirmesinin ve bu suretle oluşan yıkıcı rekabetin önlenmesi amaçlanmıştır.
  • ETHS’nin ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamaz, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlaması yasaklanmıştır. Buna imkân sağlayan herhangi bir hükme ise aracılık sözleşmesinde yer veremeyecektir.

8.3. Bir Takvim Yılındaki Net İşlem Hacmi Altmış Milyar Türk Lirasının ve İptal ve İadeler Hariç İşlem Sayısı Yüz Bin Adedin Üzerinde Olan ETAHS’ler İçin Öngörülen Ek Yükümlülükler

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi altmış milyar Türk Lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS’ler yukarıdaki yükümlülüklere ek olarak;

  • Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde, Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamında kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariç olmak üzere, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da finansal kiralama şirketleri, faktöring şirketleri, finansman şirketleri ve tasarruf finansmanı şirketlerinin kredi verme işlemleri dahil sundukları her türlü hizmetin gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyette bulunmasına imkan sağlaması yasaklanmıştır.
  • Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde; ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paraların kabulüne ilişkin faaliyette bulunulmasına da imkân sağlaması yasaklanmıştır. Bu anlamda ETAHS, ekonomik bütünlüğünün içinde yer almayan bir lisanslı bir elektronik para kuruluşundan cüzdan hizmeti almak zorunda kalacaktır.
  • Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin ETHS olarak yaptığı satışları ile elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacaktır.
  • Mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması halinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlaması yasaklanmıştır. Bu hizmetlerin kendisi veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından farklı elektronik ortamlarda verilmesi halinde bu ortamlar arasında da erişim imkânı sunamayacak ve birbirinin tanıtımını yapamayacaktır.
  1. ETHS’lere de Ek Yükümlülükler Getirilmiştir.

Değişiklik Kanunu ile ETHS’ler için de ek yükümlülükler getirilmiş; ETAHS’ler için getirilen ek yükümlülüklerin bazılarının ETHS’ler için de kıyasen uygulanacağı belirtilmiştir. Bunun yanı sıra ETHS’ler, olumlu irade beyanını yazılı şekilde ya da elektronik ortamda almadığı sürece, ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS’e kayıtlı alan adının ana unsurunu oluşturan tescilli markasını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacaktır.

  1. Değişiklik Kanunu ile Getirilen Düzenlemelerin Uyum Süreci ve Yürürlük Tarihi

ETAHS’ler, kendi markalarının satışının yasaklandığı Ek Madde 2/1-a hükmüne, banka veya elektronik para hizmetlerine sınırlama getirilen Ek Madde 2/4-a ve b hükümlerine ve taşıma hizmeti faaliyetlerinin sınırlandırıldığı Ek Madde 2/4-c hükümlerine 1 Ocak 2024 tarihine kadar uyum sağlamalıdır.

ETAHS ve ETHS’ler, elektronik ticaret lisans alma yükümlülüklerini 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yerine getirmelidir.

Değişiklik Kanunu ile ETAHS’lerin, ETHS’lerin satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşıma yükümlülüğüne ilişkin düzenleme ile Bakanlığa ilan yükümlülüğüne ilişkin düzenlemeler 1 Ocak 2024 tarihinde; diğer hükümler ise 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Yürürlük tarihinden önce yapılan ve aynı tarihten itibaren 6 ay içinde bu düzenlemeye uygun hale getirilmeyen aracılık sözleşmelerinin ilgili hükümlerinin geçersiz sayılacağı da hükme bağlanmış bulunmaktadır.